ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΘΕΟΔΩΡΗΣ. Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΠΟΔΗΜΟΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

.

www.Apodimos.com

Αυτό το έτος είναι αφιερωμένο στον Αϊνστάιν , όμως δεν έχει δοθεί η πρέπουσα προσοχή και εκτίμηση να αφιερωθεί μια μεγάλη επικοινωνιακή προβολή για το έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή που είχε στενή επιστημονική συνεργασία και αλληλοεκτίμηση με τον Αϊνστάιν. Αυτός ο Έλληνας μαθηματικός της ελληνικής διασποράς γεννήθηκε στο Βερολίνο και πέθανε στο Μόναχο. Είχε δε τις σημαντικές συνεισφορές στη θεωρία των πραγματικών λειτουργιών, σύμμορφες αντιπροσωπεύσεις, στον υπολογισμό των παραλλαγών, και στη θεωρία του σημείο-καθορισμένου μέτρου, όπως και στη θεωρία θερμοδυναμικής και σχετικότητας. Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ήταν ο εξαιρετικός μαθηματικός από το πρώτο μισό του 20ού αιώνα με μια μεγάλη παγκόσμια επιρροή.

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής γεννήθηκε στο Βερολίνο στις 13 Σεπτεμβρίου 1873 όπου ο πατέρας του ήταν πρεσβευτής της Τουρκίας. Πατέρας του ήταν ο Στέφανος Καραθεοδωρής και μητέρα του η Δέσποινα Πετροκόκκινου που η καταγωγή της ήταν από τη Χίο. Όλες τις σπουδές του τις έκανε στο εξωτερικό . Παρότι μεγάλωσε στην Ευρώπη , η ανατροφή του ήταν Ελληνοχριστιανική . Από μικρό παιδί μιλούσε Ελληνικά και Γαλλικά και πριν συμπληρώσει τα εφηβικά του χρόνια μιλούσε Τουρκικά και Γερμανικά. Έτσι ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής κληρονόμησε ένα ταλέντο για τις γλώσσες που επεκτείνεται πέρα από τις γενεές στην οικογένειά του. Τα ελληνικά και γαλλικά που ήταν οι πρώτες γλώσσες του και τελικά κυριάρχησαν τα γερμανικά με τα οποία μιλούσε με τέτοια τελειότητα καθ’ ότι και οι γραφές του συντίθενται στη γερμανική γλώσσα και είναι υφολογικά βασικά έργα του. Ο Καραθεοδωρής επίσης μιλούσε και έγραφε τα αγγλικά, Ιταλικά, Τουρκικά .

Γενέτειρα της οικογένειας Καραθεοδωρή ήταν το παλιό Μποσνοχώρι , του οποίου ζωντανή συνέχεια αποτελεί η Ν. Βύσσα. Διατηρώντας δια μέσω των αιώνων την Ελληνική ορθόδοξη φυσιογνωμία του , το παλαιό Μποσνοχώρι , κατάφερε να επιβιώσει μέσα από ιδιαίτερες αντίξοες συνθήκες της οθωμανικής περιόδου και να αναδείξει κορυφαίες προσωπικότητες των επιστημών , των τεχνών και των γραμμάτων ανάμεσα στις οποίες και την εξέχουσα οικογένεια των Καραθεοδωρήδων, μέλη της οποίας ανήλθαν στα ύπατα αξιώματα της Αυτοκρατορίας και απέσπασαν παγκόσμια αναγνώριση , χωρίς να αλλάξουν την ορθόδοξη πίστη τους ή να αρνηθούν την ελληνική τους συνείδηση.

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής το 1883-85 πήγε στην Σχολή της Ριβιέρας και του Σαν Ρέμο. Ένα χρόνο πήγε σε Γυμνάσιο των Βρυξελών όπου στο μάθημα της Γεωμετρίας ένοιωσε την αγάπη και την κλήση που είχε για τα μαθηματικά. Το 1886 γράφτηκε στο Γυμνάσιο Ατενέ Ρουαγιάλ ντ' Ιξέλλ των Βρυξελών απ' όπου πήρε το απολυτήριο του Γυμνασίου το καλοκαίρι του 1891. Στο Βέλγιο τότε γινόταν ένας διαγωνισμός μαθηματικών στον οποίο κλήθηκε η τάξη του Καραθεοδωρή να διαγωνιστεί και για δύο χρόνια κατά σειρά και ο Καραθεοδωρής πήρε την πρώτη θέση και τις δύο χρονιές.

Στις 18 Οκτωβρίου 1891 ύστερα από εξετάσεις μπήκε στην Βελγική Στρατιωτική Σχολή όπου και άρχισε μια νέα περίοδο της ζωής του. Το 1895 αποφοίτησε από τη στρατιωτική σχολή ως Αξιωματικός του Μηχανικού και το 1898 έρχεται στην Αίγυπτο διότι προσελήφθη από τη Βρετανική Εταιρεία που κατασκεύαζε τα φράγματα του Ασουάν του Ασιούτ ως βοηθός μηχανικός. Στην Αίγυπτο ο Καραθεοδωρής παρέμεινε δύο χρόνια . Εκεί κατάλαβε ότι τα μαθηματικά ασκούσαν πάνω του μια πολύ μεγάλη γοητεία και ότι η δουλειά του πολιτικού μηχανικού δεν τον ικανοποιούσε. Αποφάσισε λοιπόν τον Ιούνιο του 1900 να εγκαταλείψει την Αίγυπτο και να σπουδάσει μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου στην Γερμανία.

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή παντρεύτηκε το 1908, στην Κωνσταντινούπολη , την Ευφροσύνη , το γένος Καραθεοδωρή, που ήταν μακρινή συγγενής του. Αυτός ήταν 35 ετών και η σύζυγος του 24 . Απέκτησαν δε δύο παιδιά , την Δέσποινα και τον Στέφανο.

Ο Κωσταντίνος Καραθεοδώρης το 1915

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή αναδείχτηκε σε κορυφαίο μαθηματικό παγκόσμιου επιπέδου, χρηματίζοντας καθηγητής σε τέσσερα γερμανικά πανεπιστήμια καθώς και στο Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ενώ ανέλαβε κατ' εντολή του Βενιζέλου να οργανώσει το Πανεπιστήμιο της Ιωνίας στη Σμύρνη, των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης.

Ο Κωσταντίνος Καραθεοδώρης το 1920

Το επιστημονικό έργο του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή επεκτείνεται σε πολλούς τομείς των Μαθηματικών , της Φυσικής και της Αρχαιολογίας. Οι μαθηματικές του εργασίες αναφέρονται στον λογισμό των μεταβολών , στην θεωρία των πραγματικών συναρτήσεων , στη θεωρία των μιγαδικών συναρτήσεων , στις διαφορικές εξισώσεις με μερικές παραγώγους, στη θεωρία των συνόλων και στη διαφορική γεωμετρία. Οι εργασίες του στη Φυσική αφορούν τη θερμοδυναμική , τη γεωμετρική οπτική, την οπτική γενικότερα , την ειδική σχετικότητα και τη μηχανική. Οι αρχαιολογικές του μελέτες αναφέρονται σε κατασκευές της Αρχαίας Ελλάδας και της Αρχαίας Αιγύπτου. Συγκεκριμένα σε ναούς, σε πυραμίδες , σε αρδευτικά έργα κλπ.

Η αγάπη του για τον Ελληνισμό και την Ορθοδοξία.

Όσον δε για την γλωσσομάθεια του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή, ο αξιοσέβαστος καθηγητής για τις αρχαίες γλώσσες Kurt von Fritz, εγκωμίασε τον Καραθεοδωρή, λέγοντας ότι κανείς από όλους δεν θα μπορούσε να μάθει ένα ατελείωτο ποσό για την παλαιά και νέα Ελλάδα, η παλαιά ελληνική γλώσσα και τα ελληνικά μαθηματικά. Ο φιλόσοφος Kurt von Fritz διοργάνωνε έναν αναρίθμητο αριθμό συζητήσεων με Καραθεοδωρή για τις γλώσσες αυτές, τις οποίες αναφερόμαστε, για τις οποίες είχε βαθιά στην καρδιά του, διότι ο Καραθεοδωρή έκανε αισθητό σε όλους ότι πάνω από όλα είχε τα «ελληνικά» . Η ελληνική γλώσσα μιλήθηκε αποκλειστικά στο σπίτι του Καραθεοδωρή. Ο γιος του Στέφανος και η κόρη Δέσποινα πήγαν σε ένα γερμανικό γυμνάσιο, αλλά έλαβαν την καθημερινή πρόσθετη οδηγία στην ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό από έναν Έλληνα ιερέα. Στο σπίτι του Καραθεοδωρή δεν επιτρέπετο για να μιλήσουν οποιαδήποτε άλλη γλώσσα εκτός των Ελληνικών.

Στοιχεία της επιστημοσύνης του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής που ήταν ένας από τους μεγαλύτερους μελετητές των μαθηματικών, στην αρχή στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου το 1900 έπειτα άρχισε τις διαβαθμισμένες μελέτες του, το 1902 στο πανεπιστήμιο Göttingen, όπου έλαβε το pH το 1904 υπό την επίβλεψη Hermann Minkowski. Μετά από τη διδασκαλία στα πανεπιστήμια του Αννόβερου (1909), Breslau (1910-1913), Göttingen (1913-1918), και Βερολίνο (1918-1920). Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής δέχτηκε μια θέση στο πανεπιστήμιο της Σμύρνης στην Ανατολία. Όταν οι Τούρκοι καταστρέψανε την Σμύρνη το 1922, Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής έσωσε την πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη και κινήθηκε προς το πανεπιστήμιο της Αθήνας, όπου δίδαξε έως το 1924. Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής διορίστηκε στη συνέχεια τον καθηγητή των μαθηματικών στο πανεπιστήμιο του Μονάχου.

Το 1916, ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής όταν ήταν πλήρης καθηγητής των μαθηματικών στο Göttingen, και στην Γερμανία έλαβε αυτήν την επιστολή από το Βερολίνο από τον Αλβέρτο Αϊνστάιν:

Berlin, Sunday

Dear colleague!

I find your derivation wonderful, now I understand everything. At first, the small writing mistakes on the second page had caused me some difficulties. Now, however, I understand everything. You should publish the theory in this new form in the Annals of Physics since the physicists do not normally know anything about this subject as was also the case with me. With my letter I must have come across to you like a Berliner who had just discovered Grunewald and wondered whether people were already living there.

If you wouldn't mind also making the effort to present to me the canonical transfromations, you'll find in me a grateful and attentive audience. If you, however, answer the question about the closed time trajectories, I will appear before you with my hands folded. The underlying truth, though, is well worth some perspiration.

Best regards, your Albert Einstein.

Η προηγουμένως αναφερθείσα επιστολή του Αϊνστάιν ήταν μέρος της αλληλογραφίας τους για τη θεωρία Hamilton - Jacobi.

Ο Αλβέρτος Αϊνστάιν περίπου το 1912 είχε θέσει τις σκέψεις και τις ιδέες του σχετικά με τη γενική θεωρία σχετικότητας και ήλπισε με τη βοήθεια των εργαλείων Hamilton -Jacobi να φθάσει στις βαθύτερες ιδέες. Έχοντας αυτό υπόψη, στην 6η Σεπτεμβρίου του 1916 έγραψε στον Καραθεοδωρή . Στο τέλος της επιστολής του, Αλβέρτος Αϊνστάιν ρώτησε τον Καραθεοδωρή : «Would you think a little bit about the problem of closed time trajectories? Here lies the essence of this still unsolved part of the space-time problem. I wish you all the best from yours truly, A. Einstein.» . Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής απάντησε την 16 Δεκεμβρίου 1916 γράφοντας : «Dear colleague, the main points in the theory of canonical substitutions can be most easily derived in my opinion in the following way. » Έπειτα παρουσιάζονται οι μαθηματικές εκφράσεις από τη θεωρία Hamilton - Jacobi. Και η επιστολή τελειώνει γράφοντας ….. «With best wishes, yours truly, C. Carathéodory.»

Η επιστολές του Αϊνστάιν εκφράζουν το γενικό συναίσθημα προς τον Καραθεοδωρή στο χρόνο. Επίσης η αποδοχή του Καραθεοδωρή ήταν μεγάλη στην Πρωσίδα ακαδημία των επιστημών στο Βερολίνο το 1919.

Ένα δε άλλο διάσημο μέλος της Βαυαρικής Ακαδημίας των επιστημών, ο Geheimrat Oskar Perron είπε : «Carathéodory, one of the most magnificent mathematicians, substantially enriched and vitally influenced the sciences ... a man of unusually extensive education. As a member of the Greek nation, with his soaring spirit and restless pursuit, he continued the recognition of the tradition and legacy of classical Greek culture».

Ο Καραθεοδωρή έγραψε 232 περίπου εργασίες από τις οποίες δημοσιεύθηκαν οι 165. Όλες σχεδόν οι εργασίες του είναι θεμελιώδεις έρευνες εξαιρετικής εμπνεύσεως οι οποίες τον αναδεικνύουν ως έναν από τους λίγους στη παγκόσμια επιστήμη, και είναι ο ρυμοτόμος της μαθηματικής διανοήσεως. Η όλη του έρευνα εκπροσωπεί το νέο μαθηματικό πνεύμα του 20ου αιώνα το οποίο χαρακτηρίζεται από την επάνοδο στην κλασική εντέλεια των αρχαίων ελλήνων μαθηματικών. Συγχρόνως το ενδιαφέρον του για τη σύγχρονη πολλαπλή πνευματική κίνηση εκδηλώνεται με συγγραφές και διαλέξεις .

Για πολλά χρόνια ήταν συνεκδότης του περιοδικού Mathematische annalen, μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Circolo Mathematico di Palermo και πρόεδρος της συντακτικής επιτροπής της Encykloradie der Mechanik (1931-1935).

Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής πέθανε στις 2 Φεβρουαρίου 1950 θρηνούμενος από τους Μαθηματικούς και τους φυσικούς όλου του κόσμου, αλλά και από τον πνευματικό κόσμο δύο λαών που τον θεωρούσαν κι οι κι οι δύο ως τον καλύτερο εκπρόσωπο τους, του ελληνικού και του γερμανικού.

Ένα Ελληνικό γραμματόσημο που εκδόθηκε το 1994 προς τιμήν του Κωνσταντίνου Καραθεδωρή .

Επίσης η αίθουσα συνεδριάσεων του νέου Πανεπιστημίου στην Ξάνθη, ονομάζεται με το ονομάζεται με το όνομα του.